Cykl konferencji preKER #3: Instytucjonalny wymiar transformacji energetycznej na rzecz energetyki rozproszonej. Jakie prawo, jakie instytucje?

Jakie są interesy podmiotów uczestniczących w transformacji rynku energii? Jak budować dialog między monopolistami a nowymi uczestnikami rynku? Czy administracja państwa może wspierać lokalne rynki energii i przeciwdziałać ich monopolizacji? Jakie zmiany prawne są w tym kontekście oczekiwane? Odpowiedzi na te i inne pytania przyniesie 3. konferencja zapowiadająca III Kongres Energetyki Rozproszonej. Zapraszamy 29 maja 2025 r. o godz. 10:00 do Auli A0 Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz przed ekrany komputerów. 

Proces transformacji energetycznej realizowany jest poprzez zmiany gospodarcze, technologiczne i społeczne. Odbywa się przy uznaniu fundamentalnych wartości, jakimi są wolny rynek, demokracja oraz poczucie wspólnoty budowanej przez mechanizmy partycypacji obywatelskiej. Podmiotowość partnerów i eliminacja monopolistycznych praktyk jest kluczem do efektywnej i sprawiedliwej transformacji energetycznej. Realizują ją podmioty gospodarcze i poszczególne instytucje w ramach zmieniających się regulacji prawnych, które są warunkowane stanem świadomości społecznej, potrzebami ekonomicznymi oraz gotowością polityczną do ich wprowadzania.

Zmiany prawa muszą współistnieć z działaniami w sferze alokacji zasobów finansowych oraz zmian w funkcjonowaniu istniejących podmiotów czy też tworzenia nowych instytucji. Obywatelskie wspólnoty energetyczne, których kompetencje i formy prawne wynikają z dyrektyw europejskich i polskiego ustawodawstwa, stają się kluczowymi nowymi uczestnikami rynku. Już teraz możemy obserwować ich funkcjonowanie w formule spółdzielni energetycznych ograniczonych jednak do działania w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich.

Rozwój nowego rynku energii wymaga wysokiej jakości rozwiązań instytucjonalnych, zarówno w obszarze prawa, jak i nowych praktyk działania instytucji. Nowa ekonomia instytucjonalna ułatwia ograniczanie i mitygację niepewności rynkowej dla instytucji poprzez mechanizmy publicznej informacji, edukację oraz czytelne i akceptowane regulacje. Umożliwia też eliminację dezinformacji zabójczej dla podejmowania nowych, często obarczonych ryzykiem wyzwań inwestycyjnych czy też regulacji. Dezinformacja może niestety zaburzać funkcjonowanie rynków, podważać zaufanie do instytucji i wprowadzać niepewność w decyzje gospodarcze. Uzyskanie zaufania obywateli do instytucji jest fundamentem stabilności i możliwości rozwoju systemów gospodarczych, ale i politycznych oraz społecznych. Daje możliwość powszechnego dobrobytu ekonomicznego.

Transformacja na rzecz nowego rynku związana jest z procesem pojawiania się jego nowych uczestników, ale także z koniecznością zredefiniowania pozycji podmiotów już działających, często monopolistycznych w swoim działaniu. Jest to proces wieloletni, a wskazówką co do kierunków działań mogą być doświadczenia z demonopolizacji rynku telekomunikacji czy usług cyfrowych.

Dla wymiaru instytucjonalnego transformacji kluczowe znaczenie ma określenie, jakie nowe podmioty będą uczestniczyć w grze rynkowej, jaki będzie ich status prawny i finansowy, a także jakie będą regulacje prawne i jakim zmianom mogą one podlegać w perspektywie kilku lat. 

Cel Konferencji:

• Identyfikacja interesów podmiotów uczestniczących w transformacji rynku - zarówno lokalnych inicjatyw energetycznych (spółdzielnie energetyczne, klastry energii, obywatelskie wspólnoty energetyczne), jak i podmiotów rynkowych przedsiębiorstw oraz instytucji publicznych.
• Zdefiniowanie zasad dialogu pomiędzy istniejącymi podmiotami rynkowymi o charakterze monopolistycznym, jakimi są OSD, a nowymi uczestnikami rynku.
• Określenie roli administracji państwa we wspieraniu lokalnych rynków energii i przeciwdziałaniu ich monopolizacji na rzecz sprawiedliwości społecznej i rozwoju ekonomicznego nowych firm.
• Określenie kierunków zmian ram prawnych na rzecz instytucjonalnego wymiaru transformacji.

Szczegółowy program konferencji

10.00 - 10.10       Otwarcie - Rafał Wiśniowski, prorektor ds. Współpracy AGH
10.10 - 10.30       Wystąpienie wprowadzające: Nowa Ekonomia Instytucjonalna
                             a transformacja energetyczna 
                             Paweł Wojciechowski, ekonomista, urzędnik państwowy,
                             i dyplomata, b. minister finansów, b. ambasador RP przy OECD
10.30 - 10.45       Kierunki zmian prawa i praktyki na rzecz tworzenia
                            lokalnych rynków energii
                            Grzegorz Onichimowski, prezes PSE SA
10.45 - 11.00       Rola regulatora w procesie demonopolizacji
                            na rzecz lokalnych rynków energii
                            Zdzisław Muras, Dyrektor Departamentu Prawnego
                            i Rozstrzygania Sporów Urzędu Regulacji Energetyki
11.00 - 11.15       Pytania z sali do prelegentów

11.15 - 11.45       Przerwa

11.45 - 13.45       Część II: Możliwości i praktyka działania instytucjonalnych uczestników rynku

W ramach dyskusji zapewnia się możliwość zadawania pytań z sali do uczestników panelu po poszczególnych rundach wypowiedzi.

Moderatorzy:       Olgierd Dziekoński, pełnomocnik Zarządu Woj. Kujawsko-Pomorskiego
                            ds. Rozwoju Gospodarczego
                            Bartosz Stań, Kancelaria Prawna DZP
Zagadnienia do omówienia w ramach debaty w oparciu o pytania moderatorów:

• możliwości działania i rozwoju obywatelskich wspólnot energetycznych,
  
• firmy nowego rynku - ich oczekiwania wobec partnerów instytucjonalnych,
  
• samorządy lokalne i regiony jako inspiratorzy i katalizatory budowania lokalnych rynków energii,
  
• proces dostosowywania się istniejących wielkich przedsiębiorstw energetycznych do zmian rynku i jego demonopolizacji.

Uczestnicy panelu:

• Rafał Bruski, prezydent Bydgoszczy, przedstawiciel Związku Miast Polskich
• Dawid Litwin, wójt Gminy Potęgowo, Przewodniczący Stowarzyszenia
  Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej
• Sławomir Łazarski, dyrektor biura ds. rozwoju biogazu i biometanu, Orlen SA
• Maciej Mróz, przedstawiciel OSD - wiceprezes Tauron Dystrybucja, prezes
  Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej
• Piotr Olendski, wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej
  Trigon Dom Maklerski, przedstawiciel rynku finansowego
• Łukasz Pałucki, przedstawiciel spółdzielczości energetycznej
• Daniel Raczkiewicz, wiceprezes Krajowej Izby klastrów Energii i OZE,
  przedstawiciel klastra energetycznego
• Mariusz Ruszel, Politechnika Rzeszowska, przedstawiciel środowiska naukowego
• Marcin Staniszewski, prezes zarządu TAURON Ciepło, przedstawiciel rynku ciepła
• Piotr Targiński, sekretarz Platformy Energetycznej Pracodawców RP

13.45 - 14.15     Część III: Dyskusja konkludująca z rekomendacjami: Co najpilniejsze?
                                          Jak działać tu i teraz?
                                          Jak uzyskać zrozumienie dla zmian legislacji i instytucji?
                                          Jak komunikować dla zmiany?

Moderator:         Olgierd Dziekoński

Uczestnicy panelu:

• Monika Borkowska, Rzeczpospolita
• Krzysztof Gadowski, poseł na Sejm RP, zastępca przewodniczącego
  Komisji ds. Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych
• Wojciech Jakóbik, Ośrodek Bezpieczeństwa Energetycznego
• Bartosz Stań, Kancelaria Prawna DZP

14.15 - 14.20       Zapowiedź kolejnej konferencji i zamknięcie spotkania
                            Sławomir Kopeć, AGH, dyrektor zarządzający Kongresu Energetyki Rozproszonej