PRZYSZŁOŚĆ PRZESZŁOŚCI - debata z udziałem Richarda Butterwicka, Andrzeja Nowaka i Adama Zamoyskiego

27 września odbędzie się kolejna debata z cyklu "Mamy czas. Jubileuszowe spotkania w Wydawnictwie Literackim", który organizujemy z okazji 70. Rocznicy powstania Wydawnictwa Literackiego. W Sali Mehofferowskiej o godz. 18.00 spotkają się historycy: Richard Butterwick, Andrzej Nowak i Adam Zamoyski. Dyskusję pod hasłem "Przyszłość przeszłości" poprowadzi Jacek Stawiski.

Wstęp wolny. Warunkiem uczestnictwa jest jedynie pobranie wejściówki w systemie Evenea.pl.

"Historia nauczycielką życia" vs. "historia uczy, że nigdy nikogo niczego nie nauczyła" - to dwa najbardziej wyświechtane powiedzenia na temat studiów przeszłości. Między tymi biegunami rozciąga się jednak przestrzeń na wszystkie procesy, jakim rzeczywiście podlega historia w ludzkiej pamięci i społecznej praktyce. Od zapomnienia, przez mitologizacje, rewizje, ponowne odkrycia, modyfikacje, reinterpretacje, po instrumentalizacje lub zafałszowania. Na straży prawdy stoją ci, którzy historią zajmują się zawodowo. Ale czy i oni nie podlegają wpływom formacji myślowych swoich epok? Czy każde pokolenie ma zatem "swoją historię"? A może, wbrew pozorom, istnieje niewidoczna ciągłość polskiej opowieści o dziejach? Na ile historyczne analogie uprawniają do interpretacji wydarzeń dziejących się tu i teraz? I wreszcie - czy w dziejach możemy wyczytać to, co dopiero może się zdarzyć?

W naszej debacie fascynujące zagadnienie użyteczność historii w naszym rozumieniu świata i lepszego w nim działania nie będzie jednak pytaniem abstrakcyjnym, lecz jak najbardziej konkretnym. Porozmawiamy przede wszystkim o historii relacji Polski z najważniejszymi sąsiadami, w szczególności z Rosją i olbrzymim katalogu konfliktów, sprzecznych interesów i wzajemnych oddziaływań. Z jednej strony - największe państwo na świecie, które nigdy nie czuło się wystarczająco syte nowych terytoriów. Z drugiej - ość w rosyjskim gardle, przeszkoda w pochodzie na Zachód, kraj, którego "powstańczą gotowość" zawsze należało brać pod uwagę.

Temat ten nabrał szczególnego znaczenia po agresji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku, ale przecież w Polsce był on zawsze nie tylko aktualny, ale może nawet najważniejszy ze wszystkich. Był nim początkach wieku XVII, kiedy Polacy zajęli Kreml, był w wieku XVIII, kiedy Rzeczpospolita powoli traciła niezależność, w wieku XIX, kiedy kolejni powstańcy walczyli z rosyjskim wojskiem, pod Warszawą w 1920 roku i przez pół wieku komunizmu.

"Koniec historii" ogłoszony po upadku ZSRR był jedną z najbardziej nietrafionych diagnoz w dziejach, o czym dziś boleśnie przekonują się Ukraińcy. Polacy szczycą się swoim realizmem i brakiem złudzeń w ocenie stałego zagrożenia rosyjskim imperializmem. Ale czy naprawdę tak ochoczo wyciągamy lekcje z historii polsko-rosyjskich zmagań? Czy potrafimy korzystać z dorobku wszystkich poprzednich pokoleń, z których każde widziało świat i historię nieco inaczej i właśnie w tym tkwi wartość ich prac? Czy sami jesteśmy w stanie zinterpretować to, co zdarzyło się dawniej inaczej, lepiej lub mądrzej?

Innymi słowy - jaka jest przyszłość naszej przeszłości?

Do debaty zaprosiliśmy wybitnych historyków, autorów Wydawnictwa Literackiego.

RICHARD BUTTERWICK jest absolwentem Uniwersytetów w Cambridge i Oksfordzie, obecnie Profesorem Historii Polski i Litwy na Uniwersytecie Londyńskim i Głównym Historykiem Muzeum Historii Polski. Publikuje zarówno za granicą, jak i w Polsce; jego najnowszą książką jest znakomicie przyjęta praca "Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795)", która zdobyła m.in. I Nagrodę im. Karola Modzelewskiego w konkursie Polskiego Towarzystwa Historycznego.

ANDRZEJ NOWAK jest jednym z najwybitniejszych polskich sowietologów, kierownikiem Zakładu Historii Europy Wschodniej na UJ i profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii PAN. Wykładał historię Polski i Rosji na wielu zagranicznych uniwersytetach, m.in. na Harvardzie, Cambridge i Columbia University. Jest autorem kilkudziesięciu książek; wielokrotnie nagradzany, m.in. Nagrodą Klio i Nagrodą im. Jerzego Giedroycia. W czerwcu opublikował nakładem Wydawnictwa Literackiego książkę "Powrót «Imperium Zła». Ideologie współczesnej Rosji. ich twórcy i krytycy (1913-2023)".

ADAM ZAMOYSKI urodził się w Nowym Jorku, a młodość spędził w Londynie. Jest absolwentem uniwersytetu w Oksfordzie, gdzie studiował historię, filologię francuską i rosyjską. Członek londyńskiego Society of Antiquaries, Royal Society of Arts i Royal Society of Literature. W 2007 został odznaczony komandorią Orderu Odrodzenia Polski. Jego książki cieszą się zarówno dobrą opinią w sferach akademickich jak i popularnością wśród czytelników, przyczyniły się do rozpowszechnienia wiedzy o Polsce i Polakach nie tylko w świecie anglosaskim, ale też w innych krajach, do których dotarły w tłumaczeniu. W Wydawnictwie Literackim ukazała się m.in. jego bestselerowa "Polska Opowieść o dziejach niezwykłego narodu 966-2008".

Środa, 27 września 2023, godz. 18:00
Sala Mehofferowska Wydawnictwa Literackiego, Kraków, ul. Długa 1

Patronami jubileuszu 70-lecia WL są Krakowskie Biuro Festiwalowe, Kraków Miasto Literatury UNESCO i portal Lubimyczytać.
Patronem medialnym cyklu debat "Mamy czas" jest Radio Tok Fm.