"Zieja" na Forum Filmów Nie-Zwyczajnych

"Zieja" na kwietniowym Forum Filmów Nie-Zwyczajnych. Biograficzna opowieść o współzałożycielu Komitetu Obrony Robotników księdzu Janie Ziei w reżyserii Roberta Glińskiego.

Spotkanie filmowe tradycyjnie poprowadzi o. dr Marek Kotyński CSsR, filmoznawca, teolog duchowości oraz wykładowca AKW. Zapraszamy!

OPIS FILMU:

Rok 1977. Ksiądz Jan Zieja, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników zostaje wezwany na przesłuchanie. Oficer służb bezpieczeństwa Grosicki nakłania go do współpracy. Ksiądz odmawia. Grosicki nie daje za wygraną. Rozpoczyna się pojedynek dobra ze złem. Rozmowy duchownego z funkcjonariuszem stają się podróżą po barwnym życiu księdza, obrazem jego niezłomnej postawy oraz opowieścią o najważniejszych wydarzeniach polskiej historii XX wieku.

OD REŻYSERA:

Historia niezwykłego życia księdza Jana Ziei, duchownego, działacza społecznego, tłumacza, publicysty i pisarza religijnego, skupia w sobie wszystko, co najważniejsze w polskiej historii XX wieku. Ksiądz Zieja był naocznym świadkiem wojny polsko-bolszewickiej, kampanii wrześniowej 1939 roku, powstania warszawskiego, a także początków Komitetu Obrony Robotników (KOR). Był nie tylko ich świadkiem, ale miał na te wydarzenia wpływ. Pełnił posługę duszpasterską jako kapelan wojskowy podczas wojny polsko-rosyjskiej, a także kapelan Szarych Szeregów i Armii Krajowej w czasie II wojny światowej. W swojej działalności nie ulegał fasadowemu patriotyzmowi. W kazaniach głosił, że nie można zabijać nikogo, nawet wrogów, czyli Niemców, bo to zbrodnia. Chciano go nawet rozstrzelać za dezercję i defetyzm.

Gdy w latach dwudziestych XX wieku pochował samobójczynię na katolickim cmentarzu, stanął za to przed sądem biskupim. W roku 1926, ignorując istnienie granic państwowych, wyruszył na pielgrzymkę do Rzymu, bez paszportu. Dwadzieścia lat później włączył do swojej rady parafialnej kobietę. Było to zabronione i ponownie otrzymał naganę od biskupa.

Zieja często stawiał na szali swoje życie i wolność. Nierzadko ryzykował wszystkim, w imię wyznawanych wartości moralnych, etycznych i religijnych. Jego idealistyczne, najprostsze i bezpośrednie pojmowanie dobra, miłości, wyrozumiałości dla ludzkich wad oraz niezwykły kręgosłup moralny powodowały, że często szedł pod prąd, nie tylko bieżącej sytuacji politycznej, ale i kościelnych reguł. Bezkompromisowy, wierny swoim zasadom, wyszedł bez szwanku z niezliczonych zagrożeń, nigdy nie wyrzekając się swoich przekonań.

Film kocha buntowników, a Zieja nie był konformistą. Nie godził się na świat zastany. Zapłacił za to dużą cenę. Stworzony do pracy duszpasterskiej, przez większość życia zmuszony był do pracy poza własną parafią. Choć miał poczucie krzywdy, pokornie godził się z tym. Zostawił po sobie kazania, które wyprzedzały swoje czasy i są aktualne do dziś. Mówił w nich o prawdzie, która jest najwyższą wartością. Rozprawiał o miłości, która jest największym dobrem, bo łączy ludzi. Wzywał do wybaczania wrogom. Nawoływał do tolerancji i otwartości. W filmie, biografia Ziei jest naturalnym pretekstem do wędrówki przez dzieje Polski wieku dwudziestego. To doskonała sposobność do pokazania współczesnemu widzowi historii w formie atrakcyjnej dramaturgicznie. Struktura narracyjna filmu opiera się na motywie przesłuchania księdza Jana Ziei przez oficera SB, Grosickiego. Ich kolejne spotkania i próby uczynienia z Ziei źródła informacji na temat działaczy KOR, są punktem wyjścia do retrospekcji z różnych momentów życia księdza. Grosicki dużo wie o Ziei, ma jego "teczkę". Chce zdobyć jeszcze więcej informacji i pokazać księdzu jak był niedoceniany, nierozumiany przez zwierzchników. Sugeruje, że to powinno się zmienić…

Sceny przesłuchań, wspaniale grane przez Andrzeja Seweryna i Zbigniewa Zamachowskiego, mają spokojny charakter. Skupiają się na aktorach. Inscenizacja w nich, jest minimalistyczna. Jak w malarstwie Edwarda Hoppera, podkreśla to samotność Ziei, jego spokój i duchowość. Natomiast sceny historyczne, zostały zrealizowane z dużym rozmachem i inscenizacyjną ekspresją.

Film ZIEJA to szeroki, epicki obraz wędrówki przez historię Polski XX wieku. Przewodnikiem w tej podróży jest charyzmatyczny, mądry, bezkompromisowy ksiądz, Jan Zieja.

O FILMIE

REŻYSERIA: Robert Gliński

SCENARIUSZ: Wojciech Lepianka

WYKONAWCY: ks. Jan Zieja - Andrzej Seweryn

ks. Jan Zieja młody - Mateusz Więcławek

Major Grosicki - Zbigniew Zamachowski

Pułkownik Adamiec - Sławomir Orzechowski

Sekretarka - Kaja Walden

Zosia - Marianna Zydek

Jacek Kuroń - Jakub Wieczorek

Żelechowska Krystyna - Sonia Bohosiewicz

Kapitan Szafrański - Redbad Klynstra

Kasia - Marta Mazurek

Prymas Stefan Wyszyński - Tadeusz Bradecki

Biskup - Andrzej Mastalerz

Szarytka - Katarzyna Trzcińska

Pacjentka - Małgorzata Rożniatowska

Kardynał - Piotr Machalica

MUZYKA: Cezary Skubiszewski

ZDJĘCIA: Witold Płóciennik

MONTAŻ: Ewa Smal

CHARAKTERYZACJA: Ewa Drobiec, Grzegorz Szczuka

KOSTIUMY: Elżbieta Radke, Zuzanna Glińska

SCENOGRAFIA: Wojciech Żogała

PRODUCENT: Włodzimierz Niderhaus

PRODUKCJA: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych

KOPRODUKCJA: Telewizja Polska S.A.

WSPÓŁFINANSOWANIE: Polski Instytut Sztuki Filmowej, Miasto Lublin

PRODUKCJA: Polska 2020