Dzikie Trójmiasto
22 marca (piątek), od 9:00 do 16:30
Zapraszamy na spotkanie naukowców i naukowczyń, przyrodników, przyrodniczek,aktywistek i aktywistów, podczas którego wspólnie wymienimy się obserwacjami i wiedzą na temat dzikiej przyrody w mieście. Na spotkaniu swoje wnioski zaprezentują prelegenci w formie 20 minutowych wystąpień z prezentacją. Ze względu na rejestrację spotkania, prosimy o niespóźnianie się na poszczególne panele.
8:30 - 9:00 - rejestracja uczestników, parter budynku Goyki 3 Art Inkubatora, wejście główne.
Panel pierwszy. Przyrodnicy.
9:00 - 9:20 - Życie ptaków w mieście. Podsumowania badań o ekologii i ewolucji ptaków w mieście. Ignacy Stadnicki. Jak organizmy, które przez miliony lat ewoluowały w środowisku naturalnym radzą sobie z życiem w mieście? Tematem tym zajmuje się nowa dziedzina biologii, ekologia i ewolucja miejska. Podczas wykładu opowiem o badaniach prowadzonych przez Laboratorium Biologii Antropocenu, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu urbanizacji na reprodukcję ptaków śpiewających!
Ignacy Stadnicki - w 2021 roku ukończył studia I stopnia na Uniwersytecie Warszawskim, kierunek Antropozoologia - interdyscyplinarnej dziedzinie badającej relacje ludzi i innych zwierząt. Od 2019 jest związany z Laboratorium Biologii Antropocenu, gdzie aktualnie realizuje swój doktorat, badając wpływ miast na życie dzikich ptaków. W międzyczasie odbywał staże w Laboratorium Geochemii Ziemii (Uniwersytet Harvarda, USA) i Grupie Etno-ornitologicznego Atlasu Ziemii (Uniwersytet Oksfordzki, UK). Poza pracą jest związany z Fundacją LabRescue, a w wolnym czasie chodzi po miastach i lasach.
9:20 - 9:40 - Szklane pułapki i rozpoznawanie ptaków w mieście. Katarzyna Skakuj.Opowiem Wam o przyrodzie Gdańska i okolic. Jakie zwierzęta możemy spotkać w mieście? Przybliżę co piszczy na Morenie i jak możemy się włączyć w ochronę przyrody. Poruszę też temat szklanych pułapek - zagrożenia jakie stanowią szklane powierzchnie dla ptaków.
Katarzyna Skakuj - plastyczka z wykształcenia, przyrodniczka z zamiłowania od ponad 20 lat zaangażowana w sprawy szeroko rozumianej natury. Łączy zawód z pasją tworząc pomoce dydaktyczne, których używa podczas prowadzonych lekcji i wycieczek. Rysuje, fotografuje, projektuje, rzeźbi, lepi i szlifuje. Poprzez prowadzone lekcje pragnie przybliżyć temat przyrody, zaciekawić i włączyć w jej ochronę. Jest wolontariuszką Fundacji Szklane Pułapki, która zajmuje się tematem kolizji ptaków z budynkami i szklanymi powierzchniami. Przez 5 lat była wolontariuszką w Ptaim Azylu w Warszawskim Zoo.
9:40 - 10:00 - Zanieczyszczenie światłem - Lucyna Pilacka. Sztuczne światło to ogromne korzyści i podstawa rozwoju cywilizacyjnego. Dzięki niemu możemy funkcjonować niezależnie od dobowego i sezonowego rytmu naturalnego oświetlenia. Jednak poza oczywistymi korzyściami ma także swoje ciemne strony i w nadmiarze znacząco wpływa na wszystkie organizmy żywe. Spektrum szkodliwego oddziaływania jest szerokie, zróżnicowane i nie dotyczy tylko problemów z obserwacją nocnego nieba. Nie będę jednak namawiać do funkcjonowania w całkowitych ciemnościach, to niemożliwe. Spróbuję za to przekona, że sporo dobrego możemy zrobić ograniczając odrobinę nasze potrzeby, wprowadzając niewielkie zmiany i dokonując świadomych wyborów.
Lucyna Pilacka - ornitolog, absolwentka biologii UG. Na co dzień dba o zachowanie bioróżnorodności w procesach inwestycyjnych a także propaguje wiedzę i dobre praktyki na rzecz ochrony przyrody między innymi wśród specjalistów branży budowlanej i projektowej. Audytorka polskiej certyfikacji wielokryterialnej budownictwa mieszkaniowego "Zielony Dom". Wiceprezes Stowarzyszenia Wspierania Inwestycji Przyjaznych PTAcom - organizacji zaangażowanej w problematykę ptasich kolizji z różnymi elementami infrastruktury. Współautorka poradników: "Zielony potencjał inwestycji. Obiekty przyjazne przyrodzie", "Ochrona ptaków przed kolizjami ze szklanymi budynkami. Praktyczne i skuteczne rozwiązania", "Dzikie ptaki ofiary kolizji. Pierwsza pomoc, leczenie, profilaktyka", "Ochrona ptaków przed kolizjami z turbinami wiatrowymi. Wyzwania, potrzeby, możliwości." a także rozdziału w monografii "Sztuczne światło nocą - między zagrożeniem a rozwojem".
10:00 - 10:30 Dyskusja przy kawie.
10:30 - 10:50 - Jak drzewom żyje się w mieście? Julia Kończak.W dobie zmian klimatu każde duże drzewo w mieście jest na wagę złota. Niestety drzewa miejskie i przydrożne nie mają łatwego życia. Niedobory wody, ograniczona przestrzeń do rozwoju korzeni i zasolenie gleby to dopiero początek długiej listy utrudnień, z którymi muszą się mierzyć drzewa w naszym otoczeniu. Żeby tego było mało, dokładamy im dodatkowego stresu przez źle wykonane prace budowlane i remonty dróg. Co zrobić, żeby drzewom w miastach żyło się lepiej?
Julia Kończak - absolwentka leśnictwa na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Certyfikowany Inspektor Drzew, VETcert Veteran Tree Specialist, wykładowczyni Instytutu Drzewa, biegła z zakresu dendrologii. Autorka "Dzikie zwierzęta w mieście poradnik dla mieszkańców Poznania", artykułów popularno-naukowych do Magazynu Przyrodniczego "Salamandra" oraz współautorka "Aleje na 4 pory roku. Naturalnie, Kaszuby Północne". Od 4 lat prowadzi firmę Przyroda Projekt, w której zajmuje się m.in. badaniem stanu drzew w przestrzeni publicznej, ochroną drzew w procesie inwestycyjnym oraz szkoleniem o siedliskowej roli drzew weterańskich i sędziwych.
10:50 - 11:10 - Gatunki i obszary chronione w trójmieście, czy to ma sens? Konrad Bidziński.Problemy, frustracja i małe sukcesy. Na terenie trójmiasta spotykamy się na styku dwóch ekosystemów - lądu i morza, przejawia się to w unikatowej jak na skale kraju mozaice cennych przyrodniczo gatunków, siedlisk i form ochrony przyrody. W trakcie spotkania wybierzemy się do najstarszych rezerwatów przyrody i zupełnie nowych obszarów Natura 2000. Sprawdzimy czy potrafimy z nich korzystać i właściwie nimi zarządzać, zmierzymy się z frustracją i niezrozumieniem aby na koniec postawić sobie pytanie czy ochrona przyrody w mieście ma w ogóle jakiś sens.
Konrad Bidziński - biolog, na co dzień zajmujący się kwestiami oddziaływania inwestycji na środowisko, naukowo związany z nietoperzami. Od kilkunastu lat poruszający się w świecie problemów i ochrony przyrody na szczeblu regionu.
11:10- 11:40 - Ssaki w mieście. Mateusz Ciechanowski. Od buchtujących na osiedlowym trawniku dzików i wylegujące się na plaży foki, przez przemykającego nocami, wśród zaparkowanych samochodów, lisa, po nietoperze i ryjówki nie większe od pudełka zapałek - aglomeracja trójmiejska jest domem kilkudziesięciu gatunków dziko żyjących ssaków. Niektóre z nich od dawna zamieszkują miasta, a nawet same budynki. Inne zasiedlają je na naszych oczach, znajdując tam lepsze warunki do życia niż poza nimi. Jeszcze inne trzymają się ostatnich, w granicach aglomeracji, fragmentów naturalnych siedlisk, których nie pochłonęły nasze domy, drogi, centra handlowe, parkingi i parki. Niektóre spędzają w mieście cały rok, inne pojawiają się w nim jedynie na zimę lub podczas sezonowych wędrówek. Wśród ludzi budzą zachwyt, fascynację, niestety czasem również irytację lub strach, powodują też czasem trudne do uniknięcia konflikty. Podczas wykładu przybliżę występujące w Trójmieście gatunki ssaków, spróbuję też odpowiedzieć na pytanie, skąd wzięły się w mieście i czego w nim szukają? Przyjrzymy się również zagrożeniom, jakie niesie nasza działalność miejskim ssakom, metodom ich ochrony, a także zastanowimy się, czy możliwa jest koegzystencja ludzi i innych ssaków w zurbanizowanej przestrzeni.
Mateusz Ciechanowski jest absolwentem kierunku Biologia na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego, a obecnie pracownikiem Katedry Ekologii i Zoologii Kręgowców Wydziału Biologii UG. Od początku studiów zaangażowany w badania jedynych ssaków zdolnych do aktywnego lotu - nietoperzy, którym poświęcił swoją pracę magisterską (2000), rozprawę doktorską (2005) i habilitacyjną (2023). Interesuje się również życiem drobnych ssaków naziemnych - gryzoni i ryjówek. W czasie wolnym od pracy naukowej i dydaktycznej zajmował się również - we współpracy z przyrodnikami innych specjalności - inwentaryzacją i wyznaczaniem obszarów zasługujących na objęcie ochroną prawną, m. in. na terenie Trójmiasta; z jego inicjatywy powołano siedem użytków ekologicznych w województwie pomorskim. Członek Rady Programowej Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra".
11:40 - 12:00 Dyskusja
12:00 - 12:30 Przerwa lunchowa
12:30 - 12:55- Pszczoły na mojej drodze. Bees on my way. Kamila Chomicz.Prezentując moje autorskie zdjęcia, opowiem o tym, jak można wspierać bioróżnorodność dzikich pszczół w miastach. Podzielę się praktycznymi wskazówkami dotyczącymi roślin często odwiedzanych przez pszczoły, oraz informacjami na temat miejsc ich gniazdowania. Poprzez prezentację chcę również zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo uogólniania całej ponad 470 gatunkowej grupy polskich pszczół do jednego występującego tutaj gatunku pszczoły miodnej. Wśród dzikich pszczół są gatunki samotne, pasożytnicze i społeczne. Proponuję uwypuklić ich różnorodność, mnogość, niesamowite zwyczaje oraz specjalistyczne relacje z roślinami kwitnącymi.
Kamila Chomicz - absolwentka biologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Akademii Filmu i Telewizji w Warszawie. Jako biolog i filmowiec zaangażowana w działalność popularyzującą nauki przyrodnicze oraz ochronę dzikich pszczół. Rozmaitość istot tworzących nieustannie transformującą bioróżnorodność za każdym razem wprawiają w zachwyt, z którego czerpie inspirację. Inicjatorka projektu "DZIKIE TRÓJMIASTO", "BEES ON MY WAY", "THE VOICE OF THE LAGOON" i innych.
12:55 - 13:15 - Ogród biocenotyczny. Karol Podyma.Ogród biocenotyczny, to obszar stworzony z myślą o dzikiej schronienia, bazy pokarmowej, miejsc lęgowych, rozrodu i odpoczynku dla rodzimych, dzikich gatunków owadów, płazów, gadów, ssaków i ptaków. Ingerencja człowieka w procesy zachodzące w takim ogrodzie powinny zostać ograniczone do minimum - koszenie raz/dwa razy w roku (intensywne koszenie dopuszczalne jest jedynie wyznaczając ścieżki), zaniechanie grabienia liści lub tworzenie z liści kopcy pod drzewami i wokół krzewów. W ogrodzie biocenotycznym obieg materii powinien odbywać się na terenie ogrodu niedopuszczalne jest wywożenie liści, gałęzi, pokosu poza obręb wyznaczonego obszaru. Istotne jest również to, aby w miarę możliwości magazynować i wykorzystywać wody opadowe pojawiające się na danym terenie w czasie deszczy.
Karol Podyma - właściciel firmy Łąki kwietne i Beewild od 2014 zajmuję się promowaniem idei tworzenia łąk kwietnych i ochroną bioróżnorodności polskich miast i wsi. W ciągu kilku lat "kwietna rewolucja" stała się faktem, a piękne i pożyteczne łąki zaczęły być wizytówką nowoczesnych miast. Kolejnym krokiem jest skupienie uwagi na terenach wiejskich, gdzie ochrony wymagają istniejące łąki i inne cenne elementy agrocenoz tj. miedze, zadrzewienia śródpolne czy niewielkie zbiorniki wodne. Bardzo ważne oprócz ochrony różnorodności biologicznej miejsc produkcji rolnej jest jednocześnie odpowiednie zagospodarowanie terenów inwestycyjnych, które ze względu na swój rozmiar mają kluczowe znaczenie dla ochrony polskiej przyrody. Dlatego wspólnie z naukowcami i organizacjami tworzy pomysły wspierające różnorodność biologiczną tj. pasy kwietne dla rolnictwa, mieszanki łąk kwietnych na tereny przemysłowe i farmy fotowoltaiczne czy ogrody biocenotyczne wykorzystujące rozwiązania inspirowane naturą NBS (Nature Based Solutions) Dodatkowo czerpie inspiracje z idei ogrodnictwa permakulturowego i rolnictwa regeneratywnego, których różne rozwiązania wykorzystuje w "Kwietnym Gospodarstwie" nad rzeką Rawką, gdzie tworzy wzorcowe bioróżnorodne gospodarstwo regeneratywne.
13:15 - 13:35 - Inwazyjne gatunki roslin w Trójmieście. Natalia Recław.Inwazyjne gatunki obce (IGO) to obecnie, obok bezpośredniej utraty siedlisk, jedne z najpoważniejszych przyczyn zmniejszania bioróżnorodności w skali globalnej. Podczas prezentacji prześledzimy, skąd się wzięły i które z tych gatunków występują w Trójmieście. Dowiemy się, w jaki sposób IGO wpływają na rodzime gatunki oraz na jakość życia mieszkańców. Przeanalizujemy, jakie są skutki ich obecności a także, jak i czy łatwo można przeciwdziałać ich negatywnemu wpływowi na ekosystemy.Będzie to doskonała okazja do poszerzenia wiedzy na temat zagrożeń dla bioróżnorodności naszego regionu.
Natalia Recław - z zamiłowania i zawodu biolożka, która od piętnastu lat zajmuje się edukacją przyrodniczą. Dzieli się swoją wiedzą i fascynacją przyrodą z osobami w każdym wieku na warsztatach, spacerach przyrodniczych, prelekcjach, filmach oraz wspierając kampanie edukacyjne. Współpracuje z różnymi trójmiejskimi instytucjami m. in. Gdańskim Archipelagiem Kultury, Fundacją MI-RO-RO, czy Art Inkubatorem. Pasję do alternatywnego i outdoorowego nauczania realizuje także pracując w szkołach, gdzie inspiruje i zachęca do odkrywania tajemnic otaczającej przyrody.
13:35 - 14:00 - dyskusja przy kawie
Panel drugi. Aktywiści, działacze, społecznicy.
14:00- 14:20 - Przyroda podstawą budowania tożsamości dzielnicowej - przykład gdańskich Aniołków. Monika Mazurowska i Anna Golędzinowska. Zanim powstała w tym miejscu dzielnica, była ona - Wielka Aleja Lipowa. Tak zasób przyrodniczy, stał się jednocześnie główną wartością kulturową i kanwą, do której odniósł się powstający układ osadniczy - w tym kolejne układy zieleni o różnych funkcjach. Ogródki przydomowe, zabytkowe aleje, parki leśne, przyuliczne skwery i dzikie nieużytki. Wszystkie pełnią określone funkcje społeczne i przyrodnicze.Prezentując zielone miejsca w Dzielnicy Aniołki porozmawiamy o możliwościach godzenia priorytetów i oczekiwań mieszkańców oraz potrzeb przyrody. Opowiemy też o własnych doświadczeniach na temat tego, jak można wykorzystać różne formy (nie)istniejącej przyrody do integracji lokalnej społeczności i budowania marki miejsca.
Monika Mazurowska - wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego - wśród studentów promuje zasady odpowiedzialnego biznesu. Od 2019 r. Radna i Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy Aniołki w Gdańsku, działa na rzecz budowania tożsamości lokalnej swojej małej ojczyzny. Uczestniczka warsztatów dotyczących kreowania przestrzeni lokalnych, zespołów opracowujących programy i dokumenty na rzecz ochrony klimatu i przyrody w mieście. Autorka licznych zgłoszeń drzew do ustanowienia pomnikami przyrody. Dokłada starań, żeby Aniołki były miejscem dobrym do życia i dla ludzi, i dla przyrody. OPTYMISTKA
Anna Golędzinowska - architektka-urbanistka, wykładowczyni na Politechnice Gdańskiej, związana również z Pomorskim Biurem Planowania Regionalnego. Inicjatorka powołania Rady Dzielnicy Aniołki, obecnie radna Miasta Gdańska i przewodniczącą Komisji Zrównoważonego Rozwoju. Propagatorka wiedzy o i miłości do Wielkiej Alei Lipowej. Z jej inicjatywy w Gdańsku stworzono listę drzew do objęcia ochroną w formie pomnika przyrody drzew o szczególnych walorach kulturowych.
14:20 - 14:40 - Zamiast dzikiej enklawy, dzika rewitalizacja. O rewitalizacji, w której coś poszło nie tak - studium przypadku Fosy Miejskiej.Fosa Miejska (nazywana Opływem Motławy) to wyjątkowy pod względem historycznym, krajobrazowym i przyrodniczym teren. Ponad 90 gatunków zaobserwowanych ptaków, siedliska bobrów, największe zimowisko nietoperzy w Gdańsku, bogactwo fauny i flory. W 2021 mieszkańcy Dolnego Miasta złożyli wniosek o utworzenie na tym obszarze Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego. Jak to się stało, że przy trwającej właśnie rewitalizacji zupełnie pominięto aspekt przyrodniczy miejsca? Czy da się połączyć rekreację z poszanowaniem przyrody? Czy dzika enklawa w sercu miasta jest możliwa? Prezentacja pokaże paradoksy trwającej jeszcze inwestycji. Pokaże też starania mieszkańców skupionych wokół grupy "Dzika Fosa Miejska" o ochronę przyrodniczą tego obszaru.
Natalia Grzymała - edukatorka ekologiczna, działaczka społeczna, Radna Dzielnicy Śródmieście w Gdańsku, z wykształcenia muzyczka. W swoich działaniach skupiam się na rozwiązaniach sąsiedzkich hołdując zasadzie "myśl globalnie działaj loklanie" - wdrażane przeze mnie projekty (min. Givebox Gdańsk, banki słoików, beczki na deszczówkę) zachęcają lokalne społeczności do miejskiego życia w duchu bardziej zero - waste. Jestem współinicjatorką grupy "Dzika Fosa Miejska", która edukuje i pokazuje walory przyrodnicze Opływu Motławy w Gdańsku.
14:40 - 15:00- Koalicja Las Jest Nasz - Czy możemy uchronić zielone płuca Trójmiasta przed piłami? Paweł Szutowicz. Co się udało zrobić, jakie są możliwości, obawy i nadzieje. Co przyniesie nowy Plan Urządzenia Lasu i jak wpłynie na niego Plan Ochrony TPK. W trakcie prezentacji przedstawimy nasze spostrzeżenia i ustalenia oraz propozycje dalszych działań.
Paweł Szutowicz - radca prawny i aktywista leśny, członek Inicjatywy Dzikie Karpaty oraz Porozumienia Leśnego - grupy organizacji i ruchów społecznych zaangażowanych w ochronę lasów o największej wartości przyrodniczej i społecznej. Współautor petycji dotyczących TPK, Puszczy Karpackiej oraz PGL LP. W wolnym czasie zajmuje się pozyskiwaniem danych z Lasów Państwowych, wychwytywaniem błędów w gospodarce leśnej i dręczeniem Nadleśnictwa Bircza
15:00 - 15:30 - Dyskusja przy kawie
15:30 - 16:00 Idziemy w plener, czyli spacer śladami bioróżnorodności, od Parku na Goyki przez Sopot. Joanna Fryda i Kamil Antoniuk. Joanna Fryda - od 17 lat pracuje dla sopockiego samorządu, w tym od 5 lat dla instytucji kultury Goyki 3 Art Inkubator. Pasjonatka przyrody, wolny czas spędza w pomorskich lasach oraz na działce ROD, którą uprawia ekologiczną metodą "No-Dig". Kamil Antoniuk - sopocki ogrodnik, swoją pasję do historii i roślin kultywuje pielęgnując Park na Goyki. Przewodnik, w wolnym czasie aktywista historyk, dbający o zapomniane cmentarze.
Kordynacja: Agnieszka Rek - Gornowicz, kontakt [email protected]